Psychosociale therapie is ontstaan in de VS vanuit de Humanistische stroming binnen de psychologie. Grondlegger is prof. Gerard Egan, die een cliëntgerichte counseling methodiek heeft ontwikkeld. Het is een geschikte therapievorm voor mensen die vastlopen in persoonlijk functioneren of in relatie met hun omgeving. Die kunnen reflecteren op zichzelf en het uiteindelijk werken aan verandering gedurende en na een traject. Psychosociale therapie stimuleert een actieve houding, is toekomstgericht en maatwerk gericht op de individuele hulpvraag.
Het is een laagdrempelige en kortdurende therapievorm die kan worden ingezet bij diverse psychosociale problematiek, zoals: depressieve klachten, angstklachten, burn-out, rouw, echtscheidingsproblematiek, stress klachten, faalangst, problemen in de relationele sfeer, ervaringen uit het verleden die in het heden blijven opspelen, het willen maar niet kunnen komen tot veranderingen in leefstijl etc. Mensen zijn geneigd om in patronen te blijven vastlopen, doordat ze wegbewegen van wat pijnlijk of angstig is en zich richten op wat voor hen bekend is of wat helpend is (geweest) om zich staande te houden. Ook wanneer die patronen uiteindelijk schadelijk of ongewenst zijn of een belemmering vormen om jezelf verder te ontwikkelen. Inzicht en grip krijgen om je leven de richting te geven die je wenst is vaak lastig en soms kom je daar zelf niet uit.
Een psychosociaal therapeut is (in tegenstelling tot een psycholoog of psychotherapeut) niet gebonden aan het werken volgens de richtlijnen op basis van een DSM diagnose en bijbehorende standaard protocollen als basis voor een hulpverleningstraject. Maar kijkt naar de mens als een onlosmakelijk en uniek geheel van sociale, medische en psychologische factoren. Hierdoor is persoonlijk maatwerk en een integrale manier van werken mogelijk; de persoonlijke unieke situatie, individuele functioneren en individuele hulpvraag staan centraal. Zonder hokjes of stempeltjes. Waardoor snel tot de kern van de individuele problematiek kan worden gekomen, ondersteuning passend is en de meeste mensen weer zelf in hun eigen kracht komen te staan. Wel zal een psychosociaal therapeut bij mogelijk zwaardere klinische problematiek kunnen doorverwijzen.
Binnen een traject worden mensen begeleid in het onderzoeken van persoonlijke patronen en onbewuste gedachten, emoties en gedrag, naar een beter inzicht en grip op eigen functioneren. Waarna men in het heden maar ook in de toekomst, beter in staat is om te gaan met situaties waarin problemen worden ervaren.
Het is gericht op vergroten van zelfinzicht, zelfvertrouwen, probleemoplossend vermogen, veerkracht, weerbaarheid, actieve groei en gewenste verandering. Binnen de humanistische en positieve psychologie wordt er vanuit gegaan dat de (psychisch gezonde) mens zelf in staat is uiteindelijk actief veranderingen door te voeren. Soms is hierbij hulp gewenst als men vastloopt in problematiek die gezond geestelijk functioneren belemmert. Soms is het anders leren omgaan met problemen genoeg, zonder het probleem zelf te hoeven oplossen. Een psychosociaal therapeut gaat niet boven, maar naast de mens staan in dit proces.