Wanneer bedreigingen of gevaar vanuit de omgeving worden ervaren, die erg overweldigend en structureel zijn, kan dit gevoelens oproepen van vervreemding, angst, stress en verlies van controle en zekerheden. Wanneer grote en voortdurende stress de draagkracht van mensen overstijgt of te lang duurt, kan het negatief effect op het functioneren van mensen hebben. Dit kan leiden tot diverse klachten, zoals dissociatieve verschijnselen (gevoel van zichzelf of omgeving vervreemd te zijn), depressieve klachten, angstklachten, paniekaanvallen, sterke stemmingswisselingen, slaapproblemen, problemen met concentratie of motivatie, vluchten in drank, eten of andere zaken die afleiden en verdoven, passiviteit, herbeleven van eerdere traumatische ervaringen, vastlopen op school of werk. Praktische problematiek in de thuissituatie, werk of school kunnen een extra belastende factor vormen.
Het algemeen functioneren en waarnemen kan worden verstoord, er kan sprake zijn van emotionele disregulatie (heftige emoties en sterke stemmingswisselingen) of een voordurend gevoel van onveiligheid. Situaties neutraal beoordelen, en het op passende en effectieve manier reageren op anderen en situaties in de omgeving wordt hierdoor lastiger. Dit kan tevens een negatief effect hebben op relaties met anderen, doordat men vanuit een overlevingsstand defensief en hyperalert kan reageren, ook wanneer er geen sprake is van een direct gevaar. Tevens kan het continu in de overlevingsstand staan, wat veel energie kost, leiden tot chronische vermoeidheid of een gevoel nergens meer energie voor te hebben, of leiden tot uitstelgedrag.
Wanneer mensen na traumatische ervaringen vastlopen, is er vaak sprake van een blijvende verwachting van gevaar, gebaseerd op eerder opgedane ervaringen en indrukken. Of deze verwachting uitkomt of niet, de gevoelens en emoties worden op dezelfde manier ervaren en beleefd alsof men weer (of nog steeds) in de traumatische ervaring of gevaarlijke sitatie uit het verleden is. Alles in het heden wordt door een filter met het beeld van het verwachte gevaar bekeken. Wanneer mensen dagelijks diverse malen worden geconfronteerd met beelden en verhalen over een mogelijk gevaar, heeft dat nog eens een versterkend effect. Voor mensen die voor deze crisis al te maken hadden met psychosociale problematiek, is deze tijd dan ook extra zwaar.
Hoe kun je de effecten van structurele en hevige indrukken en ervaringen vanuit de buitenwereld beperken en verwerken? O.a. door het inzoomen op je eigen invloedssfeer, en het veranderen van de interne dialoog in jezelf (de manier waarop je ervaringen en indrukken interpreteert, er conclusies aan verbind, welke je daarbij voelt, wat je erover tegen jezelf zegt). En je interne verhaal en gedachten te herschrijven, zodat een negatieve en bedreigende emotionele lading vermindert, en er meer ruimte komt voor een basisgevoel van veiligheid en meer zicht op de waardevolle dingen van het leven.
De kern van therapie bij klachten van angst of stress, bestaat uit het helpen bewust te worden van de patronen die ervaringen of indrukken uit het verleden verbinden met het heden. Die een filter leggen rondom waarnemingen, ervaringen en beleving. Door patronen en triggers te leren herkennen, die lichamelijke sensaties en emoties vanuit het verleden of verwachting van dreigend gevaar, automatisch worden opgeroepen door situaties of vermeend gevaar in het heden. Door meer bewust te worden van de eigen lichamelijke en emotionele reacties, en nieuwe manieren van omgaan aan te leren m.b.t. situaties in het heden en de toekomst. Uiteindelijk zal inzicht in onbewuste innerlijke processen, beperkende aannames en angsten en het kunnen hervinden van een basisgevoel van veiligheid, en het aanleren van andere reacties op vermeend gevaar, positieve en actieve groei mogelijk maken.
Daarnaast is het helpend om de focus op zaken buiten onze invloedssfeer, waar je geen invloed op hebt, te herleggen naar wat wel binnen je invloedssfeer ligt. Waar wel mogelijkheden zijn, hoop, groei, authentieke connectie met jezelf en anderen, sociaal emotionele bewustwording en ontwikkeling. In tijden van grote onzekerheid en bedreigend voelende situaties binnen de samenleving, waar we als individu weinig tot geen invloed op kunnen uitoefenen, kan het inzoomen op onszelf en onze directe omgeving een beschermende schil leggen om ons basisgevoel van veiligheid en verbondenheid met onzelf en anderen. En zelfs leiden tot groei en het kunnen zien van nieuwe kansen.
Voor meer informatie over psychosociale therapie, of een vrijblijvend intakegesprek, klik hier